Dù ở lĩnh vực kinh doanh nào, quy mô lớn hay nhỏ thì doanh nghiệp cũng cần có mô hình cơ cấu tổ chức hoàn chỉnh bởi đây chính là nền tảng trong vận hành doanh nghiệp. Mỗi một sơ đồ cơ cấu tổ chức sẽ phù hợp, hiệu quả với từng doanh nghiệp khác nhau, giúp hoạt động quản trị trở nên dễ dàng. Cùng tìm hiểu 12 mô hình tổ chức doanh nghiệp phổ biến nhất trong bài viết hôm nay.
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp là gì?
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp đề cập đến việc tổ chức các phòng ban hoặc đơn vị khác nhau trong một công ty. Nó cho thấy cách các phòng ban liên hệ, nhiệm vụ của nhân viên, những người họ báo cáo và cách các quyết định được đưa ra trong toàn bộ doanh nghiệp.
Tùy thuộc vào mục tiêu của doanh nghiệp mà cơ cấu quản lý sẽ khác nhau. Mỗi phòng ban thường thực hiện một chức năng chuyên biệt đồng thời liên tục cộng tác với nhau để đạt được các mục tiêu và giá trị của công ty.
Vai trò của cơ cấu tổ chức công ty
Cơ cấu tổ chức công ty có vai trò quan trọng đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Đặc trưng cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp có vai trò như sau:
- Phân công và phối hợp công việc: cơ cấu quản lý giúp phân chia công việc, nhiệm vụ và trách nhiệm cho từng bộ phận, phòng ban, chức danh một cách rõ ràng và cụ thể. Điều này giúp đảm bảo công việc được thực hiện một cách hiệu quả và tránh tình trạng chồng chéo, trùng lặp.
- Tạo sự gắn kết và phối hợp giữa các bộ phận: Cấu trúc công ty giúp tạo ra mối quan hệ phối hợp giữa các bộ phận, phòng ban, chức danh trong doanh nghiệp. Điều này giúp đảm bảo công việc được thực hiện một cách nhịp nhàng và hiệu quả.
- Thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp: mô hình tổ chức tổ chức công ty phù hợp sẽ giúp doanh nghiệp phát triển một cách bền vững và lâu dài. Khi công ty mở rộng quy mô, cơ cấu quản lý trong tổ chức cũng có thể hữu ích cho nhân viên mới, giúp họ tìm hiểu ai là người quản lý các quy trình doanh nghiệp.
Thế nào là cơ cấu tổ chức hiệu quả?
Một cơ cấu tổ chức hiệu quả là một hệ thống các quy tắc, vai trò, mối quan hệ và trách nhiệm được thiết kế để giúp một tổ chức đạt được mục tiêu của mình một cách hiệu quả. Nó giúp đảm bảo rằng mọi người trong tổ chức đều hiểu rõ vai trò của họ và họ đang làm việc cùng nhau một cách hiệu quả để đạt được mục tiêu chung.
Dưới đây là một số đặc điểm của một cơ cấu tổ chức hiệu quả:
1. Rõ ràng và minh bạch: Mọi người trong tổ chức đều phải hiểu rõ cấu trúc của tổ chức, vai trò và trách nhiệm của họ, cũng như cách thức hoạt động của các quy trình và hệ thống.
2. Linh hoạt và thích ứng: Cấu trúc tổ chức phải đủ linh hoạt để thích ứng với những thay đổi trong môi trường kinh doanh và nhu cầu của tổ chức.
3. Hiệu quả: Cấu trúc tổ chức phải giúp tổ chức sử dụng hiệu quả các nguồn lực của mình, bao gồm thời gian, tiền bạc và con người.
4. Hỗ trợ chiến lược: Cấu trúc tổ chức phải hỗ trợ chiến lược kinh doanh tổng thể của tổ chức.
5. Phù hợp với văn hóa: Cấu trúc tổ chức phải phù hợp với văn hóa và giá trị của tổ chức.
6. Dễ dàng giao tiếp: Cấu trúc tổ chức phải giúp tạo điều kiện thuận lợi cho việc giao tiếp hiệu quả giữa các thành viên trong tổ chức.
7. Khuyến khích trách nhiệm giải trình: Cấu trúc tổ chức phải rõ ràng về trách nhiệm giải trình của mọi người trong tổ chức.
8. Hỗ trợ sự đổi mới: Cấu trúc tổ chức phải khuyến khích sự đổi mới và sáng tạo.
9. Dễ dàng đo lường: Cấu trúc tổ chức phải dễ dàng đo lường hiệu quả của nó.
10. Phát triển theo thời gian: Cấu trúc tổ chức phải phát triển theo thời gian để đáp ứng nhu cầu thay đổi của tổ chức.
Những yếu tố ảnh hưởng đến cấu trúc tổ chức doanh nghiệp
Cấu trúc tổ chức doanh nghiệp được xây dựng dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, và nó có thể thay đổi theo thời gian để phản ánh sự phát triển và sự thay đổi trong môi trường kinh doanh. Dưới đây là một số yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến cấu trúc tổ chức doanh nghiệp:
Kích thước của doanh nghiệp: Kích thước của một tổ chức có thể ảnh hưởng đáng kể đến cấu trúc công ty. Các doanh nghiệp nhỏ thường có mô hình cấu trúc đơn giản hơn và ít tầng cấp quản lý, trong khi các tập đoàn lớn thường có cấu trúc phức tạp với nhiều bộ phận và tầng cấp quản lý.
Mục tiêu và chiến lược kinh doanh: Mục tiêu và chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp có thể định hình cấu trúc tổ chức. Ví dụ, một doanh nghiệp muốn mở rộng quy mô quốc tế có thể cần một cấu trúc tổ chức toàn cầu.
Ngành công nghiệp và thị trường: Ngành công nghiệp và thị trường mà doanh nghiệp hoạt động có ảnh hưởng đáng kể đến cấu trúc tổ chức. Ngành công nghiệp công nghệ cao có thể đòi hỏi một cấu trúc linh hoạt và sáng tạo, trong khi ngành sản xuất truyền thống có thể có cấu trúc tổ chức tập trung hơn.
Nhu cầu của khách hàng: Doanh nghiệp cần điều chỉnh cấu trúc tổ chức để đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Điều này có thể bao gồm tạo ra các bộ phận chuyên biệt hoặc dự án cụ thể để cung cấp giá trị cho khách hàng.
Công nghệ và sáng tạo: Sự phát triển trong công nghệ có thể thay đổi cách mà doanh nghiệp hoạt động và quản lý. Việc sử dụng công nghệ thông tin, tự động hóa và quy trình làm việc có thể dẫn đến sự thay đổi trong cấu trúc tổ chức.
Văn hóa tổ chức: Văn hóa tổ chức, giá trị, tầm nhìn, triển vọng của doanh nghiệp cũng có thể tạo nên cấu trúc tổ chức. Ví dụ, một tổ chức có văn hóa mở cửa và linh hoạt có thể có cấu trúc phẳng hơn để thúc đẩy sự đoàn kết và đổi mới.
Luật pháp và quy định: Quy định và yêu cầu pháp lý có thể yêu cầu doanh nghiệp tuân theo một cấu trúc tổ chức cụ thể hoặc phải thực hiện báo cáo và kiểm tra liên quan đến cấu trúc tổ chức.
Sự phát triển và thay đổi trong thời gian: Cấu trúc tổ chức không phải là cố định và có thể thay đổi theo thời gian để phản ánh sự phát triển và thay đổi của doanh nghiệp.
Các yếu tố này có thể tương tác với nhau và đôi khi đòi hỏi sự cân nhắc và điều chỉnh trong cấu trúc tổ chức để đảm bảo sự hiệu quả và thích nghi với môi trường kinh doanh.
Phân biệt cơ cấu tổ chức cơ học và Cơ cấu tổ chức hữu cơ
Cơ cấu tổ chức là một phổ với hai đầu là cơ cấu cơ học và cơ cấu hữu cơ.
Cơ cấu tổ chức cơ học (Mechanistic Structure) đại diện cho cách tiếp cận truyền thống, từ trên xuống, trong khi Cơ cấu tổ chức hữu cơ (Organic Structure) thể hiện một cách tiếp cận hợp tác và linh hoạt hơn.
Sơ đồ cơ cấu tổ chức là gì?
Sơ đồ cơ cấu tổ chức là một hình vẽ giúp bạn hình dung các thành phần (phòng ban, đơn vị, vị trí) trong cấu trúc công ty và mối liên hệ qua lại giữa chúng. Từ đây, mỗi người nắm rõ vai trò và trách nhiệm của mình trong doanh nghiệp.
12 mô hình cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phổ biến và ưu nhược điểm
Dưới đây là các loại cơ cấu quản lý phổ biến nhất hiện nay, hãy tham khảo xem doanh nghiệp của bạn phù hợp với cấu trúc tổ chức nào nhé!
Mô hình cơ cấu tổ chức theo chức năng
Mô hình cơ cấu tổ chức theo chức năng là một loại cơ cấu tổ chức trong đó các bộ phận được tổ chức theo các chức năng chính của doanh nghiệp, chẳng hạn như sản xuất, tiếp thị, bán hàng, tài chính, nhân sự,... Mỗi bộ phận sẽ chịu trách nhiệm về một chức năng cụ thể và sẽ có các chuyên gia trong lĩnh vực đó. Mô hình cơ cấu tổ chức theo chức năng là một mô hình phổ biến và phù hợp với các doanh nghiệp có quy mô lớn và các doanh nghiệp hoạt động trong các lĩnh vực cần sự chuyên môn hóa cao.
Ví dụ mô hình cơ cấu tổ chức theo chức năng:
- Các doanh nghiệp sản xuất, chẳng hạn như Samsung, Apple,...
- Các doanh nghiệp dịch vụ, chẳng hạn như ngân hàng, bảo hiểm,...
- Các doanh nghiệp công nghệ, chẳng hạn như Google, Microsoft,...
Ưu điểm của cơ cấu quản lý theo chức năng
- Chuyên môn hóa cao: Mỗi bộ phận sẽ tập trung vào một chức năng cụ thể, do đó sẽ có sự chuyên môn hóa cao và hiệu quả công việc được nâng cao.
- Tạo sự phối hợp chặt chẽ: Các bộ phận được tổ chức theo chức năng sẽ có sự phối hợp chặt chẽ với nhau, do đó sẽ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.
- Tạo sự ổn định: Mô hình này tương đối ổn định và dễ quản lý.
Nhược điểm của cấu trúc tổ chức theo chức năng
- Có thể dẫn đến sự chồng chéo công việc: Khi các bộ phận được tổ chức theo chức năng, có thể dẫn đến sự chồng chéo công việc, do đó cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ phận để tránh tình trạng này.
- Khó đáp ứng nhu cầu thay đổi: Mô hình này có thể khó đáp ứng nhu cầu thay đổi của thị trường, do đó cần có sự linh hoạt trong tổ chức và quản lý.
Xem thêm: 3 mô hình sơ đồ tổ chức phòng kinh doanh hiệu quả cao
Cơ cấu tổ chức theo sản phẩm
Cơ cấu tổ chức theo sản phẩm là loại cơ cấu tổ chức trong đó các bộ phận được tổ chức theo các sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể của doanh nghiệp. Mỗi bộ phận sẽ chịu trách nhiệm về một sản phẩm hoặc dịch vụ cụ thể và sẽ có các chuyên gia trong lĩnh vực đó. Loại cấu trúc này lý tưởng cho các tổ chức có nhiều sản phẩm, giúp rút ngắn chu kỳ phát triển sản phẩm, giúp doanh nghiệp nhỏ tiếp cận thị trường với các sản phẩm mới nhanh chóng.
Ví dụ về cơ cấu tổ chức theo sản phẩm: Xem xét một cấu trúccông ty thực phẩm lớn chẳng hạn. Công ty này có nhiều dòng sản phẩm khác nhau, chẳng hạn như thực phẩm đóng hộp, thực phẩm đông lạnh, thực phẩm tươi sống, và thực phẩm chế biến. Mỗi dòng sản phẩm được quản lý bởi một bộ phận riêng biệt chịu trách nhiệm cho việc sản xuất, tiếp thị và phân phối sản phẩm của dòng sản phẩm đó.
Ví dụ công ty sử dụng cơ cấu quản lý tổ chức theo sản phẩm
- Các doanh nghiệp đa sản phẩm, chẳng hạn như Unilever, P&G,...
- Các doanh nghiệp công nghệ, chẳng hạn như Apple, Microsoft,...
- Các doanh nghiệp dịch vụ, chẳng hạn như ngân hàng, bảo hiểm,...
Ưu điểm của mô hình
Tập trung và chuyên môn: Mỗi bộ phận hoặc đội làm việc được tập trung hoàn toàn vào một dòng sản phẩm cụ thể, giúp tạo ra sự chuyên môn và chất lượng cao trong sản xuất và tiếp thị.
Quản lý hiệu quả: Mỗi bộ phận hoặc đội làm việc có thể phát triển chiến lược riêng cho dòng sản phẩm của họ, điều này giúp tối ưu hóa quản lý và đối phó với các vấn đề cụ thể.
Khả năng nhanh chóng thích nghi: Nếu cần thiết, cơ cấu tổ chức theo sản phẩm giúp dễ dàng thích nghi với thay đổi trong thị trường hoặc nhu cầu của khách hàng.
Nhược điểm của mô hình
Rủi ro cạnh tranh nội bộ: Có thể xảy ra cạnh tranh nội bộ giữa các dòng sản phẩm hoặc đội làm việc, đặc biệt nếu họ chia sẻ nguồn lực hoặc cùng một thị trường mục tiêu.
Sự phân chia và mất khả năng tương tác: Các đội làm việc làm việc độc lập, có thể dẫn đến mất khả năng tương tác giữa các bộ phận và khó khăn trong việc hợp tác và truyền thông.
Phức tạp trong quản lý: Quản lý nhiều bộ phận hoặc dòng sản phẩm khác nhau có thể đòi hỏi nhiều tầng lớp quản lý và làm tăng sự phức tạp trong việc điều hành tổ chức.
Cơ cấu tổ chức ma trận
Cơ cấu tổ chức ma trận (Matrix Organization) là phong cách tổ chức trong doanh nghiệp mà người làm việc thường phải báo cáo cho nhiều người quản lý hoặc hoạt động trong nhiều dự án hoặc chức năng cùng một lúc. Mô hình ma trận là một sự kết hợp giữa cơ cấu chức năng (theo chuyên môn) và cơ cấu dự án (theo sản phẩm hoặc dự án). Dưới đây là ví dụ và ưu nhược điểm của cơ cấu tổ chức ma trận:
Ví dụ: Xem xét một công ty phần mềm phát triển ứng dụng di động. Công ty này có các nhóm làm việc chuyên về các lĩnh vực khác nhau, chẳng hạn như phát triển ứng dụng iOS, Android, thiết kế giao diện người dùng, và kiểm thử. Thay vì có cấu trúc tuyến tính với mỗi nhóm báo cáo cho một người quản lý duy nhất, công ty này sử dụng cơ cấu tổ chức ma trận. Người làm việc trong dự án cụ thể có thể báo cáo cho cả người quản lý chức năng (chẳng hạn, người quản lý phát triển iOS) và người quản lý dự án (chẳng hạn, người quản lý dự án ứng dụng A).
Ví dụ các công ty sử dụng mô hình này:
- Các doanh nghiệp đa quốc gia, chẳng hạn như General Electric, Coca-Cola,...
- Các doanh nghiệp công nghệ, chẳng hạn như Google, Microsoft,...
- Các doanh nghiệp dịch vụ, chẳng hạn như ngân hàng, bảo hiểm,...
Ưu điểm của cơ cấu tổ chức ma trận
Tính linh hoạt: Cơ cấu tổ chức ma trận cho phép sự linh hoạt trong việc cân nhắc và phản ánh các thay đổi trong môi trường kinh doanh hoặc dự án cụ thể một cách nhanh chóng.
Tối ưu hóa tài nguyên: Nhân viên có thể được phân công vào nhiều dự án hoặc chức năng khác nhau, giúp tối ưu hóa sử dụng tài nguyên của tổ chức.
Phát triển chuyên môn: Nhân viên có cơ hội làm việc với nhiều dự án hoặc chức năng, giúp họ phát triển kỹ năng và chuyên môn nhanh hơn.
Giải quyết triệt hạng mâu thuẫn: Cơ cấu ma trận có thể giúp giải quyết triệt hạng mâu thuẫn và sự cạnh tranh giữa các bộ phận.
Nhược điểm của cơ cấu tổ chức ma trận
Phức tạp trong quản lý: Cơ cấu tổ chức ma trận thường phức tạp và đòi hỏi sự quản lý tốn nhiều thời gian và nguồn lực.
Mất khả năng tập trung: Nhân viên có thể cảm thấy thiếu sự tập trung khi họ phải báo cáo cho nhiều người quản lý hoặc làm việc trên nhiều dự án cùng một lúc.
Sự mơ hồ trong trách nhiệm: Có thể xảy ra sự mơ hồ trong việc xác định trách nhiệm của từng người trong mô hình ma trận, gây hiểu nhầm hoặc xung đột.
Mô hình cơ cấu tổ chức trực tuyến
Mô hình cơ cấu trực tuyến là một mô hình cơ cấu tổ chức trong đó các bộ phận được tổ chức theo cấp bậc, với mỗi cấp dưới chịu trách nhiệm trước cấp trên trực tiếp. Mô hình này thường được sử dụng bởi các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và hoạt động trong các lĩnh vực đơn giản, không cần đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau.
Đặc điểm của mô hình cơ cấu trực tuyến:
- Mối quan hệ giữa các cấp quản lý: Các cấp quản lý được liên kết với nhau theo một đường thẳng, với mỗi cấp dưới chịu trách nhiệm trước cấp trên trực tiếp.
- Quyền hạn và trách nhiệm: Quyền hạn và trách nhiệm được phân chia rõ ràng giữa các cấp quản lý.
- Tính tập trung: Quyền lực và quyết định tập trung ở cấp cao nhất của tổ chức.
Ưu điểm của mô hình cơ cấu trực tuyến
- Tính đơn giản: Mô hình này rất đơn giản và dễ hiểu, do đó dễ dàng quản lý.
- Tính rõ ràng: Quyền hạn và trách nhiệm được phân chia rõ ràng, do đó tránh được sự chồng chéo công việc.
- Tính hiệu quả: Mô hình này có thể giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả hơn.
Nhược điểm của mô hình cơ cấu trực tuyến
- Tính cứng nhắc: Mô hình này không linh hoạt và có thể khó thích ứng với sự thay đổi của thị trường và môi trường kinh doanh.
- Tính tập trung: Quyền lực và quyết định tập trung ở cấp cao nhất của tổ chức, do đó có thể dẫn đến sự chậm trễ trong việc ra quyết định.
Mô hình cơ cấu trực tuyến chức năng
Mô hình cơ cấu tổ chức trực tuyến chức năng là mô hình tổ chức kết hợp giữa mô hình cơ cấu trực tuyến và mô hình cơ cấu tổ chức theo chức năng. Trong mô hình này, các bộ phận được tổ chức theo cấp bậc, với mỗi cấp dưới chịu trách nhiệm trước cấp trên trực tiếp. Đồng thời, các bộ phận chức năng được thành lập để thực hiện các chức năng chính của doanh nghiệp, chẳng hạn như sản xuất, tiếp thị, bán hàng, tài chính, nhân sự,...
Ví dụ cơ cấu trực tuyến chức năng
Một công ty sản xuất ô tô sử dụng mô hình cơ cấu tổ chức trực tuyến chức năng sẽ có các bộ phận chức năng sau:
- Sản xuất: Bộ phận này chịu trách nhiệm về việc sản xuất ô tô, bao gồm các hoạt động như lắp ráp, kiểm tra chất lượng,...
- Tiếp thị: Bộ phận này chịu trách nhiệm về việc tiếp thị và bán ô tô, bao gồm các hoạt động như nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm, quảng cáo,...
- Bán hàng: Bộ phận này chịu trách nhiệm về việc bán ô tô, bao gồm các hoạt động như tiếp xúc khách hàng, chốt đơn hàng,...
- Tài chính: Bộ phận này chịu trách nhiệm về các vấn đề tài chính của công ty, bao gồm các hoạt động như kế toán, kiểm toán, tài chính,...
- Nhân sự: Bộ phận này chịu trách nhiệm về các vấn đề nhân sự của công ty, bao gồm các hoạt động như tuyển dụng, đào tạo, đánh giá,...
Trong mô hình này, các bộ phận chức năng được tổ chức theo cấp bậc, với mỗi cấp dưới chịu trách nhiệm trước cấp trên trực tiếp. Ví dụ, trưởng phòng sản xuất sẽ chịu trách nhiệm trước giám đốc sản xuất, trưởng phòng tiếp thị sẽ chịu trách nhiệm trước giám đốc tiếp thị,...
Các bộ phận chức năng cũng được liên kết với nhau theo một đường ngang, với mỗi bộ phận chức năng chịu trách nhiệm thực hiện một chức năng cụ thể của doanh nghiệp. Ví dụ, bộ phận sản xuất sẽ cần phối hợp với bộ phận tiếp thị để đảm bảo rằng các sản phẩm được sản xuất đáp ứng nhu cầu của thị trường. Theo dõi sơ đồ tổ chức trực tuyến chức năng dưới đây để hiểu hơn:
Mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp
Mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp ((Hybrid Organizational Structure) là một mô hình kết hợp các yếu tố của hai hoặc nhiều mô hình cơ cấu tổ chức khác nhau. Mô hình này thường được sử dụng bởi các doanh nghiệp có quy mô lớn và hoạt động trong các lĩnh vực phức tạp, cần đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau.
Ví dụ: Xem xét một công ty sản xuất thiết bị điện tử và công nghệ thông tin. Công ty này sử dụng mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp để quản lý hoạt động của họ. Một số phần của tổ chức có cấu trúc theo chức năng, ví dụ: bộ phận sản xuất điện tử, bộ phận nghiên cứu và phát triển, và bộ phận tài chính. Tuy nhiên, do công ty sản xuất nhiều dòng sản phẩm khác nhau, họ cũng sử dụng cơ cấu theo sản phẩm, với mỗi dòng sản phẩm có một quản lý riêng. Đồng thời, để quản lý các dự án cụ thể, công ty cũng sử dụng mô hình ma trận, với các nhóm làm việc tạm thời có sự kết hợp giữa các chuyên gia từ các bộ phận chức năng và sản phẩm.
Ưu điểm của mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp
Linh hoạt: Mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp cho phép sự linh hoạt trong việc điều chỉnh tổ chức để đáp ứng các yêu cầu cụ thể hoặc thay đổi trong môi trường kinh doanh.
Tối ưu hóa: Tổ chức có thể tối ưu hóa sự tương tác giữa các bộ phận và đội làm việc để đạt được hiệu suất cao.
Đa dạng hóa: Mô hình hỗn hợp cho phép tổ chức xử lý nhiều sản phẩm, dự án và hoạt động khác nhau cùng một lúc.
Nhược điểm của mô hình cơ cấu tổ chức hỗn hợp
Phức tạp trong quản lý: Cấu trúc hỗn hợp có thể trở nên phức tạp và đòi hỏi quản lý tốn nhiều thời gian và nguồn lực.
Rủi ro xung đột: Các yếu tố từ các mô hình khác nhau có thể dẫn đến xung đột về trách nhiệm và quyền lực.
Khó khăn trong việc thực hiện: Để thực hiện mô hình cơ cấu hỗn hợp một cách hiệu quả, tổ chức cần có quy trình và hệ thống quản lý rõ ràng.
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phẳng (cơ cấu tổ chức đơn giản)
Đây được xem là một trong những cơ cấu ít chi tiết và đơn giản nhất. Nhân viên có thể làm việc hiệu quả hơn trong một môi trường có ít áp lực liên quan đến hệ thống cấp bậc hơn. Cơ cấu tổ chức này giúp nhân viên cảm thấy ngang hàng với những người quản lý hoặc thành viên trong nhóm.
Ưu điểm: Đơn giản, tiết kiệm, quyết định nhanh chóng.
Nhược điểm của mô hình cơ cấu đơn giản là: Đôi khi thiếu rõ ràng về thẩm quyền và định hướng,
Cơ cấu tổ chức theo thị trường
Đây là sơ đồ cơ cấu tổ chức doanh nghiệp mà các bộ phận dựa trên thị trường, ngành hoặc loại khách hàng. Cơ cấu này lý tưởng cho doanh nghiệp có sản phẩm hoặc dịch vụ dành riêng cho từng phân khúc.
Ưu điểm: Các bộ phận tự chủ, tập trung vào nhu cầu ngành.
Nhược điểm: Hệ thống có thể không tương thích, trùng lặp.
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp theo vùng địa lý
Mô hình tổ chức theo địa lý dựa trên lãnh thổ, vùng hoặc quận. Loại cấu trúc này phù hợp nhất với các doanh nghiệp cần ở gần các nhà cung cấp hoặc khách hàng (giao hàng hoặc hỗ trợ tại chỗ). Nó cho phép mỗi bộ phận địa lý đưa ra quyết định độc lập và linh hoạt hơn.
Ưu điểm: Cụ thể hóa cách phục vụ khách hàng ở từng địa phương.
Nhược điểm: Quyết định phi tập trung, có thể cạnh tranh lẫn nhau.
Mô hình tổ chức theo quy trình
Mô hình tổ chức doanh nghiệp dựa trên quy trình được thiết kế dựa trên các giai đoạn đầu cuối của các quy trình khác nhau. Cơ cấu tổ chức dựa trên quy trình sẽ cải thiện tốc độ và hiệu quả của một doanh nghiệp và phù hợp nhất cho các ngành có sự thay đổi nhanh chóng, vì cấu trúc này dễ dàng thích ứng.
Ưu điểm: Thúc đẩy tốc độ và hiệu quả.
Nhược điểm: Hạn chế trong giao tiếp và bàn giao công việc.
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp vòng tròn
Cấu trúc vòng tròn vẫn dựa trên hệ thống phân cấp, với các nhân viên cấp cao hơn sẽ là các vòng trong, và các nhân viên cấp thấp hơn là các vòng ngoài. Cấu trúc vòng tròn thúc đẩy giao tiếp và luồng thông tin tự do giữa các bộ phận khác nhau của doanh nghiệp như một tổng thể.
Ưu điểm: Thông tin luân chuyển tự do, khuyến khích hợp tác.
Nhược điểm: Khó nắm bắt do vai trò không rõ ràng.
Cơ cấu tổ chức mạng lưới
Cơ cấu tổ chức mạng lưới thường được tạo ra khi hai doanh nghiệp hợp tác để chia sẻ tài nguyên, hoặc doanh nghiệp bạn có nhiều chi nhánh với các chức năng và vai trò lãnh đạo khác nhau.
Bạn cũng có thể sử dụng cấu trúc này nếu phần lớn nhân sự hoặc dịch vụ của bạn được thuê ngoài với hợp đồng ngắn hạn.
Ưu điểm: Tiết kiệm, linh hoạt.
Nhược điểm: Có thể khó bắt kịp thay đổi trong cơ cấu.
3 điều CEO cần biết về cơ cấu tổ chức doanh nghiệp
- Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp là cơ sở để xây dựng bất kỳ mô hình tài chính nào
Tùy thuộc vào loại sản phẩm, dịch vụ mà doanh nghiệp cung cấp, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp có thể rất khác nhau. Do đó, chuyên viên phân tích FP&A (kế hoạch và tài chính) phải làm việc chặt chẽ với các đơn vị kinh doanh khác nhau trong công ty để hiểu rõ trách nhiệm và lĩnh vực chuyên môn của họ.
- Các doanh nghiệp có cơ cấu tổ chức theo chức năng có xu hướng sử dụng mô hình đơn giản
Trong số các mô hình tổ chức doanh nghiệp, cơ cấu theo chức năng là dễ xây dựng các mô hình tài chính và dự báo nhất vì tính đơn giản của từng bộ phận. Một nhà phân tích FP&A có thể dễ dàng thu thập dữ liệu, thực hiện phân tích và nhận ra sự khác biệt, xác định xu hướng dữ liệu và dự báo hiệu suất trong tương lai cho từng bộ phận.
- Các doanh nghiệp theo cơ cấu tổ chức ma trận có thể phải dự tính nhiều yếu tố khác nhau
Trong cấu trúc ma trận, nhân viên có mối quan hệ báo cáo kép với cả người quản lý chức năng và người quản lý bộ phận/sản phẩm. Điều này có thể dẫn đến xung đột trong việc sử dụng nguồn lực, khiến việc phân bổ chi phí trở nên khó khăn. Vì có nhiều nguồn lực chồng chéo và các dòng báo cáo không rõ ràng nên việc đo lường năng suất của nhân viên và chi phí dự án sẽ phức tạp hơn.
Giải đáp thắc mắc liên quan
Mechanistic organization là gì?
Mechanistic organization là một loại cơ cấu tổ chức trong đó các bộ phận được tổ chức theo cấp bậc, với mỗi cấp dưới chịu trách nhiệm trước cấp trên trực tiếp. Cơ cấu này thường được sử dụng bởi các doanh nghiệp có quy mô nhỏ và hoạt động trong các lĩnh vực đơn giản, không cần đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau.
Fp&a là gì?
Fp&a là viết tắt của Financial Planning & Analysis, là một bộ phận trong doanh nghiệp chịu trách nhiệm về việc lập kế hoạch tài chính, phân tích tài chính và báo cáo tài chính.
Org chart là gì?
Org chart là sơ đồ tổ chức, là một biểu đồ trực quan mô tả các bộ phận, chức năng và mối quan hệ giữa các bộ phận trong một tổ chức.
Flat hierarchy là gì?
Flat hierarchy là loại cơ cấu tổ chức trong đó các cấp bậc quản lý được giảm thiểu, với mỗi nhân viên có thể báo cáo trực tiếp cho giám đốc điều hành. Cơ cấu này thường được sử dụng bởi các doanh nghiệp nhỏ và hoạt động trong các lĩnh vực cần sự linh hoạt và nhanh nhẹn.
Market structure là gì?
Market structure là cấu trúc của thị trường, là sự phân chia thị trường thành các nhóm khách hàng khác nhau. Thị trường có thể được phân loại theo các tiêu chí khác nhau, chẳng hạn như số lượng nhà cung cấp và người mua, mức độ khác biệt của sản phẩm hoặc dịch vụ, mức độ dễ dàng gia nhập thị trường,...
Quy mô và cơ cấu là gì?
Quy mô và cơ cấu là hai yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp. Quy mô doanh nghiệp xác định số lượng nhân viên, tài sản và nguồn lực của doanh nghiệp. Cơ cấu tổ chức xác định cách thức các bộ phận, chức năng và nhân viên trong doanh nghiệp được tổ chức và phối hợp với nhau.
Lời kết
Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp là cần thiết để điều hành một công ty thành công vì nó cải thiện quy trình và hiệu quả công việc, thúc đẩy giao tiếp, xác định nhu cầu của công ty và gắn kết nhân viên với các mục tiêu chung. Cơ cấu tổ chức doanh nghiệp phù hợp sẽ giúp bạn đưa ra quyết định tốt hơn cho tương lai để cải thiện hiệu quả của toàn bộ hệ thống.
