Top Mô Hình Kinh Doanh Ít Vốn - Mới - Hiệu Quả Tại Việt Nam

Cùng với sự thay đổi của nền kinh tế vĩ mô, các mô hình kinh doanh tại Việt Nam cũng vì vậy mà có nhiều sự phát triển mạnh mẽ. Cùng SlimCRM tìm hiểu tất tần tật về mô hình kinh doanh (business model) cùng top các mô hình kinh doanh ít vốn hiệu quả hiện nay bạn nhé!

Mô hình kinh doanh - Business model là gì?

Mô hình kinh doanh (Business model) là cách vận hành sáng tạo chuỗi giá trị để tối ưu chi phí đồng thời mang lại giá trị cao nhất cho khách hàng mục tiêu. Và tất nhiên, mục đích cuối cùng là kiếm tiền từ giá trị đó.

Một mô hình kinh doanh tốt sẽ giúp doanh nghiệp xác định được mục tiêu kinh doanh, phân khúc thị trường mục tiêu, giá trị cốt lõi và cách thức tạo ra doanh thu và lợi nhuận.

Tham khảo: Các bước bắt đầu kinh doanh cho Startup

9 yếu tố cốt lõi trong mô hình kinh doanh business model

Trong mô hình kinh doanh, bạn cần lưu ý đến các yếu tố sau:

Khía cạnh vận hành

• Nguồn lực chính: là khả năng của doanh nghiệp trong việc cung cấp sản phẩm/ dịch vụ ra thị trường thực tế. Đây là nhân tố quan trọng trong việc thúc đẩy doanh nghiệp xây dựng được vị thế cạnh tranh vững chắc của mình trên thị trường.

Ví dụ: đối với một doanh nghiệp sản xuất, nguồn lực chính bao gồm nhà máy, dây chuyền sản xuất, nguyên vật liệu, nhân công,... Đối với một doanh nghiệp thương mại, nguồn lực chính bao gồm kho bãi, đội ngũ bán hàng,...

• Mạng lưới đối tác: là yếu tố quan trọng thứ hai mà doanh nghiệp cần quan tâm khi xây dựng Business model. Trên thực tế, trong kinh doanh, bạn không thể một mình đơn phương độc mã phát triển trên thị trường mà cần phải có mạng lưới các mối quan hệ cộng tác để hỗ trợ cung cấp và chia sẻ lẫn nhau nguồn tài nguyên qua lại giữa các doanh nghiệp khác cùng phân khúc.

Ví dụ: một doanh nghiệp bán lẻ có thể hợp tác với nhà sản xuất để cung cấp sản phẩm độc quyền cho khách hàng. Một doanh nghiệp thương mại điện tử có thể hợp tác với các đối tác logistics để vận chuyển hàng hóa đến tay khách hàng nhanh chóng và hiệu quả.

Khía cạnh sản phẩm, dịch vụ

Sản phẩm dịch vụ trong mô hình kinh doanh business model là khía cạnh đặc biệt quan trọng, giữ nhiệm vụ tuyên bố giá trị và truyền tải những thông điệp tốt đẹp nhất đến khách hàng của doanh nghiệp. Việc tuyên bố giá trị này sẽ được doanh nghiệp thực hiện thông qua nhiều phương thức hành động khéo léo, tinh tế. Cụ thể là thực hiện mô tả công dụng, tính chất và thông điệp về sản phẩm/ dịch vụ chi tiết và rõ ràng nhất, tương ứng với từng nhóm đối tượng khách hàng.

Điều này sẽ giúp doanh nghiệp đánh vào tâm lý, nhu cầu cũng như tạo sức hút mạnh trên thị trường, khiến cho khách hàng không ngần ngại khi chi tiền cho sản phẩm của doanh nghiệp. Hơn thế nữa, thông qua đó để phân khúc khách hàng đạt hiệu quả hơn.

Khía cạnh khách hàng

• Phân khúc khách hàng: là việc chia nhỏ thị trường mục tiêu thành các nhóm khách hàng có nhu cầu và hành vi tương đồng. Việc phân khúc khách hàng giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nhu cầu của khách hàng và đưa ra các sản phẩm/ dịch vụ phù hợp.

Ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất ô tô có thể phân khúc khách hàng thành các nhóm như: khách hàng cá nhân, khách hàng doanh nghiệp, khách hàng sử dụng xe cho mục đích gia đình, khách hàng sử dụng xe cho mục đích kinh doanh,...

• Kênh phân phối: là cách thức mà doanh nghiệp đưa sản phẩm/ dịch vụ đến tay khách hàng. Có nhiều kênh phân phối khác nhau, bao gồm: kênh trực tiếp, kênh gián tiếp, kênh online, kênh offline, kênh O2O..

Ví dụ: một doanh nghiệp bán lẻ có thể bán sản phẩm thông qua cửa hàng, website, hoặc ứng dụng di động.

Xem thêm: Các mô hình kênh phân phối CEO nhất định phải biết

• Giá trị cho khách hàng: là những lợi ích mà sản phẩm/ dịch vụ của doanh nghiệp mang lại cho khách hàng. Giá trị cho khách hàng có thể là giá trị hữu hình, giá trị vô hình, hoặc cả hai.

Ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất smartphone có thể mang lại giá trị hữu hình cho khách hàng là tính năng, thiết kế,... và giá trị vô hình là trải nghiệm sử dụng, thương hiệu,...

• Mối quan hệ khách hàng: là cách thức mà doanh nghiệp tương tác với khách hàng. Có nhiều loại mối quan hệ khách hàng khác nhau, bao gồm: mối quan hệ ngắn hạn, mối quan hệ trung hạn, mối quan hệ lâu dài,...

Ví dụ: một doanh nghiệp thương mại điện tử có thể xây dựng mối quan hệ khách hàng lâu dài bằng cách cung cấp dịch vụ chăm sóc khách hàng tốt, chương trình khuyến mãi hấp dẫn,...

Khía cạnh tài chính

• Tối ưu cấu trúc chi phí: là việc giảm thiểu chi phí hoạt động của doanh nghiệp mà vẫn đảm bảo chất lượng sản phẩm/ dịch vụ. Việc tối ưu cấu trúc chi phí giúp doanh nghiệp tăng lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.

Ví dụ: một doanh nghiệp sản xuất có thể tối ưu hóa quy trình sản xuất để giảm chi phí nguyên vật liệu, nhân công,...

• Doanh thu: là tổng số tiền mà doanh nghiệp thu được từ việc bán sản phẩm/ dịch vụ. Doanh thu là yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp.

Ví dụ: một doanh nghiệp có thể tăng doanh thu bằng cách mở rộng thị trường, tăng giá bán, hoặc tăng số lượng sản phẩm/ dịch vụ bán ra.

Lợi ích của việc phác thảo mô hình kinh doanh

Phác thảo mô hình kinh doanh là một công cụ hữu ích giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về cách thức hoạt động và tạo ra giá trị cho khách hàng. Việc outline Business model mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp, bao gồm:

• Xác định rõ mục tiêu kinh doanh: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp xác định rõ mục tiêu kinh doanh của mình, bao gồm mục tiêu về doanh thu, lợi nhuận, thị phần,... Việc xác định rõ mục tiêu kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tập trung nguồn lực và nỗ lực để đạt được mục tiêu đó.
• Phân khúc thị trường mục tiêu hiệu quả: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp phân khúc thị trường mục tiêu, bao gồm các phân khúc khách hàng, nhu cầu của từng phân khúc,... Việc phân khúc thị trường mục tiêu sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về nhu cầu của khách hàng và đưa ra các sản phẩm/ dịch vụ phù hợp.
• Xác định giá trị cho khách hàng: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp xác định giá trị mà sản phẩm/ dịch vụ của mình mang lại cho khách hàng. Việc xác định giá trị cho khách hàng sẽ giúp doanh nghiệp tạo ra lợi thế cạnh tranh và thu hút khách hàng.
• Xác định chiến lược kinh doanh: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp xác định chiến lược kinh doanh, bao gồm chiến lược sản phẩm/ dịch vụ, chiến lược giá, chiến lược phân phối,... Việc xác định chiến lược kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu kinh doanh.
• Cải thiện hiệu quả kinh doanh: Mô hình kinh doanh giúp doanh nghiệp đánh giá hiệu quả kinh doanh và xác định các lĩnh vực cần cải thiện. Việc cải thiện hiệu quả kinh doanh sẽ giúp doanh nghiệp tăng lợi nhuận và khả năng cạnh tranh.

Để phác thảo mô hình kinh doanh, doanh nghiệp có thể sử dụng các công cụ như Business Model Canvas, Lean Canvas,... Các công cụ này sẽ hỗ trợ doanh nghiệp dễ dàng hình dung và xây dựng mô hình kinh doanh của mình.

Xem thêm: Business Model Canvas - BMC là gì?

Các bước xây dựng khung mô hình kinh doanh cho doanh nghiệp

Thường sẽ không có khung xây dựng mô hình kinh doanh chung cho tất cả công ty. Các chuyên gia khác nhau có thể đề xuất thực hiện các bước khác nhau khi thành lập doanh nghiệp và xây dựng mô hình kinh doanh của bạn. Dưới đây là một số bước tổng quát mà người ta có thể thực hiện để tạo kế hoạch của mình:

Bước 1: Xác định đối tượng mục tiêu

Điều đầu tiên bạn cần làm là xác định đối tượng mục tiêu của mình. Ai là người bạn đang cố gắng tiếp cận? Họ là ai? Họ cần gì? Bạn cần hiểu rõ về đối tượng của mình để có thể tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ phù hợp với họ.

Bước 2: Xác định vấn đề

Bạn đang cố gắng giải quyết vấn đề gì cho đối tượng mục tiêu của mình? Họ gặp phải khó khăn gì? Bạn cần hiểu được vấn đề mà họ đang gặp phải để có thể cung cấp giải pháp phù hợp.

Bước 3: Hiểu dịch vụ của bạn

Bạn sẽ cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ gì để giải quyết vấn đề cho đối tượng mục tiêu? Sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn cần phải đáp ứng được nhu cầu của họ và giải quyết được vấn đề mà họ đang gặp phải.

Bước 4: Tài liệu hóa nhu cầu

Ngoài sản phẩm hoặc dịch vụ, bạn cần xác định những nhu cầu khác của doanh nghiệp mình. Điều này bao gồm các nguồn lực, tài chính và nhân sự cần thiết để vận hành doanh nghiệp.

Bước 5: Tìm đối tác quan trọng

Hầu hết các doanh nghiệp đều cần hợp tác với các bên khác để thành công. Bạn cần xác định những đối tác quan trọng nào bạn cần để phát triển doanh nghiệp của mình.

Bước 6: Đặt giải pháp kiếm tiền

Bạn sẽ kiếm tiền như thế nào từ doanh nghiệp của mình? Bạn cần xác định loại mô hình kinh doanh của mình (tham khảo các loại mô hình kinh doanh bên dưới) và cách bạn sẽ tạo ra doanh thu từ chúng.

Bước 7: Kiểm tra mô hình kinh doanh

Khi bạn đã có mô hình kinh doanh hoàn chỉnh, bạn cần kiểm tra nó để đảm bảo nó hoạt động hiệu quả. Bạn có thể làm điều này bằng cách thực hiện khảo sát hoặc ra mắt thử nghiệm.

Lưu ý: Khi xây dựng mô hình kinh doanh, bạn cần lưu ý đến các yếu tố sau:

• Tính khả thi: Mô hình kinh doanh của bạn có khả thi để thực hiện hay không?
• Sự khác biệt: Mô hình kinh doanh của bạn có gì khác biệt so với các đối thủ cạnh tranh?
• Sự bền vững: Mô hình kinh doanh của bạn có thể tồn tại trong thời gian dài hay không?

Hãy thường xuyên đánh giá và cập nhật mô hình kinh doanh của mình để đảm bảo nó phù hợp với thị trường và nhu cầu của khách hàng.

Xem thêm: Mẫu lập kế hoạch kinh doanh cho Startup mới nhất

Thế nào là một mô hình kinh doanh thành công?

Khi xây dựng mô hình kinh doanh, nhiều công ty thường đánh giá thấp chi phí tài trợ cho hoạt động kinh doanh cho đến khi nó có lãi. Điều này là do các công ty thường chỉ tính đến chi phí phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ, mà không tính đến chi phí duy trì hoạt động kinh doanh.

Một cách để đánh giá sự thành công của mô hình kinh doanh là xem xét lợi nhuận gộp của công ty. Lợi nhuận gộp là tổng doanh thu của công ty trừ đi giá vốn hàng bán (COGS). So sánh lợi nhuận gộp của một công ty với lợi nhuận gộp của đối thủ cạnh tranh chính hoặc ngành của nó sẽ cho thấy tính hiệu quả của mô hình kinh doanh của công ty đó.

Tuy nhiên, chỉ riêng lợi nhuận gộp là chưa đủ. Các nhà phân tích cũng cần xem xét dòng tiền hoặc thu nhập ròng. Dòng tiền là lợi nhuận gộp trừ đi chi phí hoạt động và là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang tạo ra bao nhiêu lợi nhuận thực tế.

Hai đòn bẩy chính trong mô hình kinh doanh của công ty là giá cả và chi phí. Một công ty có thể tăng giá hoặc tìm được hàng tồn kho với chi phí giảm. Cả hai hành động đều làm tăng lợi nhuận gộp. Nhiều nhà phân tích coi lợi nhuận gộp là quan trọng hơn trong việc đánh giá một kế hoạch kinh doanh. Lợi nhuận gộp tốt cho thấy một kế hoạch kinh doanh hợp lý. Nếu chi phí nằm ngoài tầm kiểm soát, đội ngũ quản lý có thể có lỗi và vấn đề có thể khắc phục được.

Thông thường, doanh nghiệp có mô hình kinh doanh hiệu quả thường có xu hướng “một mình một ngựa”, tức là tự vận hành. Họ có thể tạo ra lợi nhuận mà không cần phải đầu tư thêm vốn từ bên ngoài.

Xem thêm: Doanh nghiệp tự hành, công thức 4D và 7 bước hành động

Top 10 mô hình kinh doanh phổ biến hiện nay và ví dụ

Mô hình kinh doanh B2B

Mô hình kinh doanh B2B (Business to Business) là mô hình kinh doanh liên quan đến việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ cho các doanh nghiệp khác. Một số ví dụ về mô hình kinh doanh B2B:

• Nhà sản xuất bán sản phẩm cho các nhà bán lẻ.
• Công ty phần mềm bán phần mềm cho các doanh nghiệp.
• Công ty tư vấn cung cấp dịch vụ tư vấn cho các doanh nghiệp.

Các loại mô hình kinh doanh B2B phổ biến:

• Mô hình kinh doanh bán hàng: Mô hình kinh doanh này liên quan đến việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ với giá cố định.
• Mô hình kinh doanh đăng ký: Mô hình kinh doanh này liên quan đến việc tính phí khách hàng một khoản phí định kỳ để sử dụng sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn.
• Mô hình kinh doanh freemium: Mô hình kinh doanh này liên quan đến việc cung cấp một sản phẩm hoặc dịch vụ cơ bản miễn phí và tính phí khách hàng cho các tính năng hoặc dịch vụ nâng cao hơn.
• Mô hình kinh doanh SaaS (Software as a Service): Mô hình kinh doanh này liên quan đến việc cung cấp phần mềm qua internet.
• Mô hình kinh doanh ASP (Application Service Provider): Mô hình kinh doanh này liên quan đến việc cung cấp phần mềm và dịch vụ bảo trì phần mềm.

Mô hình kinh doanh B2C

Mô hình kinh doanh B2C (Business to Consumer) là mô hình kinh doanh liên quan đến việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng cá nhân. Trong mô hình kinh doanh này, doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng cá nhân để họ sử dụng cho nhu cầu cá nhân của họ.

Một số ví dụ về mô hình kinh doanh B2C:

• Cửa hàng bán lẻ: Cửa hàng bán lẻ cung cấp sản phẩm cho khách hàng cá nhân để họ mua sắm.
• Thương mại điện tử: Thương mại điện tử là một hình thức mua sắm trực tuyến, nơi khách hàng cá nhân có thể mua sắm sản phẩm và dịch vụ từ các doanh nghiệp khác.
• Dịch vụ khách hàng: Các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ khách hàng cho khách hàng cá nhân để giúp họ giải quyết vấn đề hoặc thắc mắc.

Các loại mô hình kinh doanh B2C phổ biến gồm: mô hình đăng ký, freemium, dropshipping, affiliate..

Xem thêm: Bí quyết trở thành Startup Kỳ lân không cần vốn đầu tư

Mô hình kinh doanh sản xuất

Nhà sản xuất chịu trách nhiệm tìm nguồn cung ứng nguyên liệu thô và sản xuất thành phẩm bằng cách tận dụng lao động, máy móc và thiết bị nội bộ. Một nhà sản xuất có thể sản xuất hàng hóa theo yêu cầu riêng hoặc các sản phẩm được sản xuất hàng loạt, có tính nhân rộng cao. Nhà sản xuất cũng có thể bán hàng hóa cho nhà phân phối, nhà bán lẻ hoặc trực tiếp cho khách hàng.

Mô hình kinh doanh sản xuất là kế hoạch tổng thể về cách một doanh nghiệp tạo ra và phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ của mình. Mô hình này bao gồm các yếu tố như:

• Sản phẩm hoặc dịch vụ: Doanh nghiệp sẽ cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ gì?
• Công nghệ: Doanh nghiệp sẽ sử dụng công nghệ nào để tạo ra sản phẩm hoặc dịch vụ?
• Quy trình sản xuất: Doanh nghiệp sẽ sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ như thế nào?
• Phân phối: Doanh nghiệp sẽ phân phối sản phẩm hoặc dịch vụ như thế nào?
• Tiếp thị: Doanh nghiệp sẽ tiếp thị sản phẩm hoặc dịch vụ như thế nào?.

Các loại mô hình kinh doanh sản xuất phổ biến:

• Mô hình sản xuất hàng loạt: Mô hình này sử dụng các máy móc và thiết bị tự động để sản xuất sản phẩm với số lượng lớn.
• Mô hình sản xuất theo đơn đặt hàng: Mô hình này sản xuất sản phẩm theo yêu cầu của khách hàng.
• Mô hình sản xuất theo nhu cầu: Mô hình này sản xuất sản phẩm dựa trên nhu cầu của thị trường.
• Mô hình sản xuất hỗn hợp: Mô hình này kết hợp các yếu tố của nhiều mô hình sản xuất khác nhau.

Mô hình kinh doanh C2C

Mô hình kinh doanh C2C (Consumer to Consumer) là mô hình kinh doanh liên quan đến việc bán sản phẩm hoặc dịch vụ giữa các cá nhân với nhau. Trong mô hình kinh doanh này, doanh nghiệp cung cấp một nền tảng cho các cá nhân để mua và bán sản phẩm hoặc dịch vụ.

Một số ví dụ về mô hình kinh doanh C2C:

• Chợ mua bán trực tuyến (mô hình  kinh doanh thương mại điện tử): Chợ mua bán trực tuyến là một nền tảng cho các cá nhân rao bán và mua sắm các mặt hàng đã qua sử dụng.
• Đấu giá trực tuyến: Đấu giá trực tuyến là một nền tảng cho các cá nhân đấu giá các mặt hàng.
• Dịch vụ chia sẻ: Dịch vụ chia sẻ là một nền tảng cho các cá nhân chia sẻ tài sản hoặc dịch vụ của họ với người khác.

Các loại mô hình kinh doanh C2C phổ biến:

• Mô hình trung gian: Mô hình này liên quan đến việc doanh nghiệp cung cấp một nền tảng cho các cá nhân mua và bán sản phẩm hoặc dịch vụ. Doanh nghiệp sẽ thu phí hoa hồng từ các giao dịch.
• Mô hình cộng đồng: Mô hình này liên quan đến việc doanh nghiệp tạo ra một cộng đồng trực tuyến cho các cá nhân chia sẻ sản phẩm hoặc dịch vụ của họ. Doanh nghiệp sẽ thu phí thành viên hoặc phí đăng tin từ các cá nhân.
• Mô hình mạng xã hội (mô hình kinh doanh online): Mô hình này liên quan đến việc doanh nghiệp tích hợp tính năng mua bán sản phẩm hoặc dịch vụ vào mạng xã hội. Doanh nghiệp sẽ thu phí quảng cáo hoặc phí đăng tin từ các cá nhân.

Mô hình kinh doanh phân phối O2O

O2O Business Model hay mô hình kinh doanh O2O (Online to Offline) là một mô hình kinh doanh kết hợp giữa kênh trực tuyến và kênh trực tiếp để cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ cho khách hàng. Trong mô hình này, doanh nghiệp sử dụng kênh trực tuyến để tiếp cận khách hàng và thu thập thông tin, sau đó sử dụng kênh trực tiếp để hoàn tất giao dịch.

Một số ví dụ về mô hình kinh doanh phân phối O2O:

• Thương mại điện tử kết hợp với cửa hàng bán lẻ: Doanh nghiệp thương mại điện tử sử dụng website hoặc ứng dụng để tiếp cận khách hàng và thu thập thông tin. Sau đó, khách hàng có thể đến cửa hàng bán lẻ để mua sản phẩm hoặc dịch vụ.
• Trang web đặt hàng trực tuyến kết hợp với giao hàng tận nơi: Doanh nghiệp sử dụng website hoặc ứng dụng để tiếp nhận đơn hàng. Sau đó, doanh nghiệp sẽ giao hàng tận nơi cho khách hàng.
• Ứng dụng gọi xe kết hợp với thanh toán trực tuyến: Khách hàng đặt xe qua ứng dụng và thanh toán trực tuyến. Tài xế sẽ đến đón khách hàng và hoàn tất chuyến đi.

Đọc ngay: Mô hình kinh doanh O2O là gì? Cách tối ưu doanh số liên kênh

Franchising Business Model - Mô hình kinh doanh nhượng quyền

Mô hình kinh doanh nhượng quyền (franchising business model) là một mô hình kinh doanh trong đó một doanh nghiệp (chủ nhượng quyền) cấp cho một cá nhân hoặc tổ chức khác (đại lý nhượng quyền) quyền kinh doanh dưới thương hiệu và hệ thống của mình.

Trong mô hình này, chủ nhượng quyền cung cấp cho đại lý nhượng quyền quyền sử dụng thương hiệu, logo, công thức, quy trình, đào tạo, hỗ trợ marketing và các tài sản trí tuệ khác. Đại lý nhượng quyền trả cho chủ nhượng quyền một khoản phí nhượng quyền ban đầu và một khoản phí hoa hồng trên doanh số bán hàng.

Các loại mô hình kinh doanh nhượng quyền:

• Mô hình nhượng quyền thương hiệu: Trong mô hình này, chủ nhượng quyền chỉ cấp quyền sử dụng thương hiệu và hệ thống kinh doanh của mình.
• Mô hình nhượng quyền toàn diện: Trong mô hình này, chủ nhượng quyền cấp quyền sử dụng thương hiệu, hệ thống kinh doanh và các tài sản hữu hình khác của mình.

Ví dụ: Highlands Coffee, Phúc Long, Mixue, Trung Nguyên Legend

Mô hình kinh doanh dựa trên đăng ký

Các mô hình kinh doanh dựa trên đăng ký cố gắng thu hút khách hàng với hy vọng lôi kéo họ trở thành những khách hàng trung thành, lâu dài. Điều này được thực hiện bằng cách cung cấp một sản phẩm yêu cầu thanh toán liên tục, thường để đổi lấy một khoảng thời gian hưởng lợi cố định. Mặc dù phần lớn được cung cấp bởi các công ty kỹ thuật số để truy cập vào phần mềm, các mô hình kinh doanh đăng ký cũng rất phổ biến đối với hàng hóa vật chất như giao hàng hộp đăng ký nông nghiệp/sản phẩm định kỳ hàng tháng.

Ví dụ: Spotify, SlimCRM

Mô hình kinh doanh Freemium

Freemium Business Model thu hút khách hàng bằng cách giới thiệu cho họ những sản phẩm cơ bản, có phạm vi giới hạn. Sau đó, khi khách hàng sử dụng dịch vụ của họ, công ty cố gắng chuyển họ sang một sản phẩm cao cấp hơn, cao cấp hơn và yêu cầu thanh toán. Mặc dù về mặt lý thuyết, khách hàng có thể sử dụng freemium mãi mãi, nhưng một công ty sẽ cố gắng chứng minh lợi ích mà việc trở thành thành viên được nâng cấp có thể mang lại.

Ví dụ: LinkedIn/LinkedIn Premium

Mô hình kinh doanh Affiliate

Mô hình kinh doanh Affiliate (tiếp thị liên kết) là một mô hình kinh doanh trong đó một doanh nghiệp (nhà cung cấp) trả tiền cho một cá nhân hoặc tổ chức khác (nhà liên kết) để quảng bá sản phẩm hoặc dịch vụ của mình.

Trong mô hình này, nhà cung cấp cung cấp cho nhà liên kết một liên kết riêng để quảng bá. Khi khách hàng nhấp vào liên kết và mua sản phẩm hoặc dịch vụ, nhà liên kết sẽ nhận được hoa hồng từ nhà cung cấp.

Có hai loại mô hình kinh doanh Affiliate chính:

• Mô hình CPA (Cost Per Action): Nhà liên kết nhận được hoa hồng khi khách hàng thực hiện một hành động cụ thể, chẳng hạn như mua hàng, đăng ký hoặc tải xuống.
• Mô hình CPS (Cost Per Sale): Nhà liên kết nhận được hoa hồng khi khách hàng mua hàng.

Mô hình kinh doanh môi giới

Mô hình kinh doanh môi giới kết nối người mua và người bán mà không trực tiếp bán hàng hóa. Các công ty môi giới thường nhận được một tỷ lệ phần trăm trên số tiền được trả khi giao dịch được hoàn tất. Phổ biến nhất trong lĩnh vực bất động sản, các nhà môi giới cũng nổi bật trong lĩnh vực xây dựng/phát triển hoặc vận chuyển hàng hóa.

Mô hình kinh doanh kim tự tháp là một mô hình kinh doanh trong đó người tham gia được trả hoa hồng dựa trên việc tuyển dụng thêm người tham gia mới. Mô hình kinh doanh này thường được gọi là "lừa đảo đa cấp" vì nó không dựa trên việc cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ thực tế, mà dựa trên việc thu hút người tham gia mới.

Trong mô hình kinh doanh kim tự tháp, người tham gia được yêu cầu mua một sản phẩm hoặc dịch vụ với giá cao hơn giá trị thực tế. Sau đó, họ được trả hoa hồng khi tuyển dụng thêm người tham gia mới. Hoa hồng này thường được trả dựa trên số tiền mà người tham gia mới đầu tư.

Lợi nhuận của mô hình kinh doanh kim tự tháp đến từ việc thu hút người tham gia mới. Khi số lượng người tham gia mới tăng lên, mô hình kinh doanh sẽ trở nên ngày càng bất ổn. Điều này là do số lượng người tham gia mới cần thiết để duy trì mô hình kinh doanh sẽ ngày càng tăng.

Mô hình kinh doanh kim tự tháp là một mô hình kinh doanh có rủi ro cao. Người tham gia có thể mất tiền nếu họ không thể tuyển dụng đủ người tham gia mới. Ngoài ra, mô hình kinh doanh kim tự tháp thường bị coi là bất hợp pháp ở nhiều quốc gia.

Dưới đây là một số dấu hiệu nhận biết mô hình kinh doanh kim tự tháp hay kinh doanh đa cấp:

• Người tham gia được trả hoa hồng dựa trên việc tuyển dụng người tham gia mới.
• Người tham gia được yêu cầu mua một sản phẩm hoặc dịch vụ với giá cao hơn giá trị thực tế.
• Mô hình kinh doanh được mô tả là một cơ hội đầu tư sinh lời nhanh chóng.
• Mô hình kinh doanh không cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ thực tế.

Các loại mô hình kinh doanh mới, ít vốn nhưng hiệu quả tại Việt Nam

Sau đây là một số ý tưởng mô hình kinh doanh mới ở Việt Nam, ít vốn bạn có thể tham khảo cho kế hoạch Startup của mình:

Mô hình kinh doanh Dropshipping

Một trong những cái tên cực kỳ tiềm năng hiện nay nhưng ít người biết khai thác chính là Dropshipping Business Model - mô hình kinh doanh 4.0.  Mô hình kinh doanh Dropshipping là một mô hình kinh doanh trong đó người bán không giữ hàng trong kho. Khi có đơn hàng, người bán sẽ chuyển thông tin đơn hàng cho nhà cung cấp và nhà cung cấp sẽ trực tiếp gửi hàng đến khách hàng.

Trong mô hình này, người bán chỉ cần tập trung vào việc tiếp thị và bán hàng. Nhà cung cấp sẽ chịu trách nhiệm về việc lưu trữ, đóng gói và vận chuyển hàng hóa.

Ưu điểm của mô hình kinh doanh Dropshipping:

• Chi phí thấp, vốn đầu tư ít: Mô hình kinh doanh Dropshipping có chi phí thấp hơn các mô hình kinh doanh truyền thống. Người bán không cần đầu tư vào kho bãi, vận chuyển và nhân viên.
• Tăng khả năng tiếp cận: Mô hình kinh doanh Dropshipping giúp người bán tiếp cận được nhiều khách hàng hơn. Người bán có thể bán sản phẩm hoặc dịch vụ của mình trên toàn thế giới mà không cần phải có kho hàng ở nhiều nơi.
• Tăng hiệu quả: Mô hình kinh doanh Dropshipping giúp người bán tập trung vào các hoạt động chính của mình, đó là tiếp thị và bán hàng.

Xem thêm: Kêu gọi vốn đầu tư hiệu quả (kèm mẫu)

Mô hình kinh doanh Razor Blade

Mô hình kinh doanh Razor Blade là một mô hình kinh doanh trong đó một doanh nghiệp bán sản phẩm chính với giá thấp hoặc miễn phí để thu hút khách hàng, sau đó bán các sản phẩm hoặc dịch vụ bổ sung với giá cao hơn để tạo ra lợi nhuận.

Trong mô hình này, sản phẩm chính được coi là sản phẩm có thể tiêu hao hoặc sử dụng nhanh chóng. Các sản phẩm hoặc dịch vụ bổ sung thường là sản phẩm hoặc dịch vụ không thể tiêu hao hoặc sử dụng nhanh chóng.

Ví dụ về Razor Blade Business Model

• Máy cạo râu: Máy cạo râu là sản phẩm chính trong mô hình kinh doanh này. Máy cạo râu thường được bán với giá thấp hoặc miễn phí để thu hút khách hàng. Lưỡi dao cạo râu là sản phẩm bổ sung. Lưỡi dao cạo râu thường được bán với giá cao hơn máy cạo râu.
• Máy in phun: Máy in phun là sản phẩm chính trong mô hình kinh doanh này. Máy in phun thường được bán với giá thấp hoặc miễn phí để thu hút khách hàng. Mực in là sản phẩm bổ sung. Mực in thường được bán với giá cao hơn máy in phun.
• Trò chơi điện tử: Trò chơi điện tử là sản phẩm chính trong mô hình kinh doanh này. Trò chơi điện tử thường được bán với giá thấp hoặc miễn phí để thu hút khách hàng. Nội dung bổ sung, chẳng hạn như bản mở rộng và DLC, là sản phẩm bổ sung. Nội dung bổ sung thường được bán với giá cao hơn trò chơi điện tử.

Mô hình kinh doanh đồ handmade

Mô hình kinh doanh đồ handmade là một mô hình kinh doanh trong đó doanh nghiệp bán các sản phẩm được làm thủ công. Các sản phẩm handmade thường được làm từ các nguyên liệu tự nhiên, thân thiện với môi trường và mang đậm dấu ấn cá nhân của người làm.

Các loại mô hình kinh doanh đồ handmade:

Có nhiều loại mô hình kinh doanh đồ handmade, tùy thuộc vào quy mô và mục tiêu của doanh nghiệp. Một số mô hình phổ biến bao gồm:

• Mô hình bán lẻ: Doanh nghiệp bán các sản phẩm handmade trực tiếp cho khách hàng.
• Mô hình bán buôn: Doanh nghiệp bán các sản phẩm handmade cho các nhà bán lẻ khác.
• Mô hình thương mại điện tử: Doanh nghiệp bán các sản phẩm handmade trực tuyến thông qua website hoặc ứng dụng.
• Mô hình cộng tác: Doanh nghiệp hợp tác với các nghệ nhân hoặc doanh nghiệp khác để sản xuất và bán các sản phẩm handmade

Mô hình kinh doanh cafe rửa xe

Mô hình kinh doanh cafe rửa xe là một mô hình kinh doanh nhỏ kết hợp giữa dịch vụ rửa xe và dịch vụ kinh doanh cafe. Mô hình này tận dụng thời gian chờ đợi của khách hàng để họ có thể thưởng thức cafe hoặc các loại đồ uống khác. 

Ưu điểm của mô hình kinh doanh cafe rửa xe:

• Tăng doanh thu: Mô hình kinh doanh cafe rửa xe có thể giúp doanh nghiệp tăng doanh thu từ cả dịch vụ rửa xe và dịch vụ kinh doanh cafe.
• Tăng khả năng tiếp cận khách hàng: Mô hình kinh doanh cafe rửa xe có thể giúp doanh nghiệp tiếp cận được nhiều khách hàng hơn.
• Tăng trải nghiệm khách hàng: Mô hình kinh doanh cafe rửa xe có thể giúp khách hàng có trải nghiệm tốt hơn khi sử dụng dịch vụ rửa xe.

Mô hình kinh doanh chia sẻ tài sản

Kinh doanh dịch vụ chia sẻ tài sản là một mô hình kinh doanh trong đó các cá nhân hoặc doanh nghiệp cho thuê tài sản của mình cho những người có nhu cầu. Mô hình kinh doanh này đang ngày càng phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt là ở các thành phố lớn.

Các loại hình kinh doanh dịch vụ chia sẻ tài sản:

• Cho thuê nhà ở: Đây là loại hình kinh doanh phổ biến nhất trong lĩnh vực chia sẻ tài sản. Các cá nhân hoặc doanh nghiệp có thể cho thuê nhà ở, căn hộ, phòng trọ,... cho những người có nhu cầu.
• Cho thuê ô tô: Đây là loại hình kinh doanh phù hợp với những người có ô tô nhưng không sử dụng thường xuyên. Bạn có thể cho thuê ô tô theo ngày, theo tháng, hoặc theo năm.
• Cho thuê đồ dùng: Đây là loại hình kinh doanh phù hợp với những người có đồ dùng không sử dụng thường xuyên. Bạn có thể cho thuê đồ dùng như quần áo, giày dép, đồ điện tử,...
• Cho thuê không gian: Đây là loại hình kinh doanh phù hợp với những người có không gian trống. Bạn có thể cho thuê không gian như phòng họp, phòng làm việc,...

Ví dụ về mô hình kinh doanh của các doanh nghiệp 

Mô hình kinh doanh của Amazon

Amazon là một công ty thương mại điện tử B2C lớn nhất thế giới. Mô hình kinh doanh của Amazon dựa trên việc bán hàng trực tuyến thông qua trang web của mình. Amazon cung cấp một loạt các sản phẩm, bao gồm sách, quần áo, đồ điện tử, đồ gia dụng,...

Các nguồn thu nhập của Amazon:

• Doanh thu bán hàng: Đây là nguồn thu nhập chính của Amazon. Amazon kiếm tiền bằng cách bán sản phẩm với giá cao hơn chi phí mua hàng.
• Doanh thu quảng cáo: Amazon cung cấp không gian quảng cáo trên trang web của mình cho các doanh nghiệp khác.
• Doanh thu dịch vụ: Amazon cung cấp các dịch vụ như Amazon Prime, Amazon Web Services,...

Mô hình kinh doanh của Grab

Grab là một công ty công nghệ vận tải. Mô hình kinh doanh của Grab dựa trên việc kết nối người dùng với các tài xế. Grab cung cấp các dịch vụ như taxi, xe ôm, giao hàng,...

Các nguồn thu nhập của Grab:

• Phí dịch vụ: Grab tính phí dịch vụ cho người dùng khi sử dụng các dịch vụ của mình.
• Phí hoa hồng: Grab tính phí hoa hồng cho các tài xế khi họ sử dụng nền tảng của Grab.

Mô hình kinh doanh của Tiki

Tiki là một công ty thương mại điện tử B2C tại Việt Nam. Mô hình kinh doanh của Tiki tương tự như Amazon, dựa trên việc bán hàng trực tuyến thông qua trang web của mình. Tiki cung cấp một loạt các sản phẩm, bao gồm sách, quần áo, đồ điện tử, đồ gia dụng,...

Các nguồn thu nhập của Tiki:

• Doanh thu bán hàng: Đây là nguồn thu nhập chính của Tiki. Tiki kiếm tiền bằng cách bán sản phẩm với giá cao hơn chi phí mua hàng.
• Doanh thu quảng cáo: Tiki cung cấp không gian quảng cáo trên trang web của mình cho các doanh nghiệp khác.
• Doanh thu dịch vụ: Tiki cung cấp các dịch vụ như TikiNOW, TikiPro,...

Mô hình kinh doanh của Agoda

Agoda là một công ty du lịch trực tuyến. Mô hình kinh doanh của Agoda dựa trên việc kết nối người dùng với các nhà cung cấp chỗ ở. Agoda cung cấp các dịch vụ như đặt phòng khách sạn, đặt vé máy bay,...Nguồn thu nhập của Agoda đến từ các nguồn như:

• Phí hoa hồng: Agoda tính phí hoa hồng cho các nhà cung cấp chỗ ở khi họ sử dụng nền tảng của Agoda.
• Phí dịch vụ: Agoda tính phí dịch vụ cho người dùng khi họ đặt phòng khách sạn hoặc vé máy bay.

Mô hình kinh doanh của Chợ Tốt

Chợ Tốt là một chợ mua bán trực tuyến, các mặt hàng chủ yếu là đồ cũ. Mô hình kinh doanh của Chợ Tốt dựa trên việc kết nối người mua với người bán. Chợ Tốt cung cấp một nền tảng cho người dùng rao bán và mua sắm các mặt hàng đã qua sử dụng.

Các nguồn thu nhập của Chợ Tốt:

• Phí đăng tin: Chợ Tốt tính phí đăng tin cho người bán khi họ muốn rao bán một mặt hàng.
• Phí hoa hồng: Chợ Tốt tính phí hoa hồng cho người mua khi họ mua một mặt hàng.

Mô hình kinh doanh của Highlands Coffee

Highlands Coffee là cái tên Top Of Mind trong chuỗi cửa hàng cà phê tại Việt Nam. Mô hình kinh doanh của Highlands Coffee dựa trên việc bán cà phê và các sản phẩm liên quan đến cà phê.

Các nguồn thu nhập của Highlands Coffee:

• Doanh thu bán hàng: Đây là nguồn thu nhập chính của Highlands Coffee. Highlands Coffee kiếm tiền bằng cách bán cà phê và các sản phẩm liên quan đến cà phê.
• Doanh thu nhượng quyền: Highlands Coffee cung cấp nhượng quyền cho các doanh nghiệp khác để mở cửa hàng Highlands Coffee.

Lưu ý thêm về Business model

Mô hình kinh doanh quyết định đến sản phẩm. Mô hình nào sản phẩm đó. Sản phẩm thiết kế thế nào, hàm lượng chất lượng đến đâu phải ăn khớp (fit) với mô hình kinh doanh.

Đến chiến lược thương hiệu (brand strategy), đặc biệt đối với thương hiệu tiêu dùng (consumer brand), cũng cần phải FIT hoàn hảo với mô hình kinh doanh và sản phẩm. Với thương hiệu doanh nghiệp, còn cần lưu ý cả cấu trúc ngành và văn hoá.

Giải đáp một số vấn đề liên quan đến Bussiness Model

Business model fit là gì?

Business model fit là sự phù hợp giữa mô hình kinh doanh của một doanh nghiệp với nhu cầu của thị trường. Nó là một yếu tố quan trọng giúp doanh nghiệp thành công.

Một mô hình kinh doanh phù hợp là một mô hình đáp ứng được các nhu cầu của thị trường mục tiêu, đồng thời tạo ra lợi nhuận cho doanh nghiệp. Mô hình kinh doanh phù hợp cần đáp ứng các tiêu chí sau:

• Giải quyết được một vấn đề hoặc nhu cầu thực sự của thị trường
• Cung cấp một giải pháp hiệu quả và có giá trị cho khách hàng
• Khả thi về mặt tài chính
• Tạo ra lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp

Để đạt được business model fit, doanh nghiệp cần nghiên cứu thị trường kỹ lưỡng để hiểu rõ nhu cầu của khách hàng, đồng thời xây dựng một mô hình kinh doanh đáp ứng được nhu cầu đó.

Dưới đây là một số ví dụ về business model fit:

• Facebook đã đạt được business model fit khi họ cung cấp một nền tảng mạng xã hội cho phép mọi người kết nối với nhau và chia sẻ thông tin. Nền tảng này đáp ứng được nhu cầu kết nối xã hội của con người, đồng thời tạo ra lợi nhuận cho Facebook thông qua quảng cáo.
• Uber đã đạt được business model fit khi họ cung cấp một dịch vụ gọi xe trực tuyến tiện lợi và giá cả phải chăng. Dịch vụ này đáp ứng được nhu cầu di chuyển của mọi người, đồng thời tạo ra lợi nhuận cho Uber thông qua phí dịch vụ.

Tham khảo bài viết chuyên sâu này để đánh giá xem mô hình kinh doanh của bạn có thực sự "Fit" với thị trường hay không nhé!

Mô hình doanh thu là gì?

Mô hình doanh thu là cách thức mà một doanh nghiệp kiếm tiền. Nó bao gồm các nguồn doanh thu của doanh nghiệp, cách thức doanh nghiệp tạo ra doanh thu, và cách doanh nghiệp phân phối doanh thu đó.

Mô hình doanh thu là một phần quan trọng của mô hình kinh doanh của một doanh nghiệp. Nó xác định cách thức doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận và duy trì hoạt động.

Hy vọng rằng, bài viết của SlimCRM giúp bạn hiểu rõ hơn về các mô hình kinh doanh (business model) phổ biến hiện nay cùng một số ý tưởng kinh doanh mới ít vốn nhưng hiệu quả tại Việt Nam. Chúc bạn startup thành công!