Ngoài việc xếp hạng các chiến lược để có được danh sách ưu tiên, quản trị chiến lược còn đề cập đến kỹ thuật phân tích duy nhất được thiết kế để xác định mức độ hấp dẫn tương đối của các hành động khả thi, đó chính là Ma trận QSPM. Cùng tìm hiểu ma trận QSPM là gì, ý nghĩa và cách xây dựng step-by-step qua bài viết sau bạn nhé!
Ma trận QSPM là gì?
Ma trận QSPM (viết tắt của Quantitative Strategic Planning Matrix) hay ma trận hoạch định chiến lược có thể định lượng là công cụ quản trị chiến lược đóng vai trò chính trong việc đánh giá các lựa chọn chiến lược khác nhau và xác định chiến lược hấp dẫn nhất.
Ma trận này cho bạn biết chiến lược nào thực sự phù hợp với tình hình bên trong và bên ngoài của doanh nghiệp, từ đó tập trung nguồn lực và đưa ra quyết định sáng suốt.
Ma trận QSPM hoạt động như thế nào?
QSPM hoạt động như thế này:
- Tổng hợp thông tin: QSPM sử dụng đầu vào từ các phân tích Giai đoạn 1 (xác định các yếu tố bên trong và bên ngoài quan trọng) kết hợp với kết quả khớp nối từ các phân tích Giai đoạn 2 (xác định các chiến lược khả thi).
- So sánh khách quan: Dựa trên thông tin tổng hợp, QSPM giúp bạn so sánh các chiến lược một cách khách quan. Nó không chỉ đơn thuần xếp hạng, mà còn cho thấy chiến lược nào thực sự "ăn khớp" với những yếu tố then chốt, từ đó giúp bạn đưa ra lựa chọn tốt nhất.
Tham khảo thêm các ma trận đánh giá và lựa chọn chiến lược: Ma trận CPM , ma trận BCG, ma trận IE, ma trận SWOT, ma trận SPACE tại đây!
Cách làm ma trận QSPM
1. Liệt kê các yếu tố then chốt: Ở cột bên trái, hãy liệt kê các cơ hội, thách thức bên ngoài (môi trường) và các điểm mạnh, điểm yếu bên trong (doanh nghiệp) của công ty.
2. Đánh giá trọng số cho các yếu tố: Gán trọng số cho từng yếu tố bên ngoài và bên trong quan trọng. Trọng số phản ánh mức độ ảnh hưởng của yếu tố đó đến thành công của chiến lược.
3. Xác định chiến lược khả thi: Xem xét các ma trận "ghép nối" ở Giai đoạn 2 (thường là ma trận EFE và ma trận IFE đã hoàn thành). Từ đó, xác định những chiến lược thay thế mà tổ chức nên cân nhắc triển khai.
4. Tính Điểm Hấp Dẫn (Attractiveness Scores - AS): Đối với mỗi chiến lược, đánh giá mức độ "ăn khớp" của nó với từng yếu tố then chốt (cơ hội/thách thức bên ngoài và điểm mạnh/điểm yếu bên trong). Thang điểm thường dùng là từ 1 (ít ăn khớp) đến 5 (rất ăn khớp).
5. Tính Tổng Điểm Hấp Dẫn (Total Attractiveness Scores): Nhân điểm trọng số của mỗi yếu tố với Điểm Hấp Dẫn tương ứng của chiến lược cho yếu tố đó. Sau đó, cộng tất cả các tích này lại cho mỗi chiến lược.
6. Tính Tổng Điểm Hấp Dẫn Toàn Bộ (Sum Total Attractiveness Score): Cộng tất cả các Tổng Điểm Hấp Dẫn của tất cả các chiến lược. Bước này giúp bạn so sánh các chiến lược về mặt điểm số tổng thể.
Để giúp bạn tiết kiệm thời gian trong việc xây dựng ma trận QSPM, SlimCRM đã tổng hợp và biên soạn mẫu ma trận QSPM bằng excel. Bạn có thể tải xuống để sử dụng ngay tại đây!
Ví dụ về ma trận QSPM
Ma trận QSPM của Coca Cola
Sau khi phân tích các chiến lược khả thi từ giai đoạn 1 và giai đoạn 2, có 2 chiến lược phù hợp nhất để Coca - cola cân nhắc bao gồm:
1. Tạo thêm nhiều loại đồ uống có nguồn gốc từ Stevia
2. Hợp tác với các tổ chức môi trường để gia tăng an ninh nguồn nước năm 2030
Dựa trên bảng ma trận trên, điểm hấp dẫn tổng thể (TAS) của chiến lược tạo thêm các loại nước ngọt có chiết xuất stevia là 4,7 - cao hơn so với điểm TAS 3,83 của chiến lược hợp tác với các tổ chức môi trường để gia tăng an ninh nguồn nước năm 2030. Do đó, xét về điểm hấp dẫn của hai chiến lược, có thể kết luận rằng nên đề xuất chiến lược 1 cho Công ty Coca-Cola để họ đạt được mục tiêu dài hạn một cách thành công.
Lý do Coca-Cola nên sản xuất thêm nước ngọt có stevia:
- Xu hướng sức khỏe đang thay đổi: Ngày càng nhiều người lựa chọn các lựa chọn ít ảnh hưởng đến sức khỏe hơn. Mặc dù stevia có thể không phải là lựa chọn hoàn toàn lành mạnh thay thế đường thông thường, nhưng nó vẫn là bước tiến mới mẻ cho đến khi công ty tìm ra những lựa chọn thay thế lành mạnh hơn mà không làm thay đổi hoàn toàn thành phần hóa học và hương vị của đồ uống.
- Stevia đáp ứng nhu cầu của một số người tiêu dùng: Ngay cả khi stevia không tạo ra sự khác biệt lớn về mặt sức khỏe, một số người vẫn thích đồ uống có ít thành phần độc hại hơn.
Ưu điểm và hạn chế của ma trận QSPM là gì?
Ưu điểm của ma trận QSPM
- Tổng quan toàn diện: Liệt kê các cơ hội, thách thức bên ngoài và các điểm mạnh, yếu điểm bên trong của doanh nghiệp ở cột bên trái, giúp bạn nắm bắt toàn cảnh bức tranh kinh doanh.
- Đánh giá hiệu quả nhiều chiến lược: Cho phép bạn đánh giá nhiều chiến lược cùng một lúc hoặc theo từng giai đoạn, tiết kiệm thời gian và công sức.
- Quyết định có cơ sở: Yêu cầu các nhà hoạch định chiến lược tích hợp các yếu tố bên trong và bên ngoài liên quan vào quá trình ra quyết định, đảm bảo tính logic và khách quan.
- Tính linh hoạt cao: Có thể linh hoạt sử dụng cho cả các tổ chức phi lợi nhuận và doanh nghiệp vừa và nhỏ, bất kể quy mô hay ngành nghề.
Hạn chế của ma trận QSPM
- Yêu cầu phán đoán sáng suốt: QSPM đòi hỏi những đánh giá và dự đoán có cơ sở. Mặc dù ma trận cung cấp thông tin hữu ích, nhưng kết quả cuối cùng vẫn phụ thuộc vào khả năng phân tích và đưa ra quyết định của bạn.
- Phụ thuộc vào chất lượng dữ liệu đầu vào: Hiệu quả của QSPM phụ thuộc rất nhiều vào chất lượng thông tin đầu vào. Nếu dữ liệu từ Ma trận EFE (đánh giá yếu tố bên ngoài) và Ma trận IFE (đánh giá yếu tố bên trong) không chính xác hoặc thiếu sót, thì kết quả phân tích của QSPM cũng sẽ bị ảnh hưởng.
Những lưu ý trong lựa chọn chiến lược
Ma trận QSPM chỉ là công cụ hỗ trợ doanh nghiệp đánh giá và lựa chọn chiến lược. Tuy nhiên, chiến lược kinh doanh của một công ty chịu ảnh hưởng của rất rất nhiều yếu tố, không nên dựa hoàn toàn vào các mô hình phân tích mà phải cân nhắc đến các vấn đề sau:
Văn hóa và chính trị tổ chức
- Lựa chọn chiến lược phù hợp với văn hóa doanh nghiệp: Chiến lược đòi hỏi ít thay đổi văn hóa sẽ hấp dẫn hơn vì những thay đổi lớn tốn nhiều thời gian và công sức.
- Tránh những trận chiến nội bộ: Cuộc tranh giành chính trị nội bộ sẽ "ngốn" mất thời gian quý báu, làm chệch hướng mục tiêu của tổ chức, gây lãng phí năng lượng của nhân viên và thậm chí có thể dẫn đến mất mát nhân tài.
- Lựa chọn khách quan, tránh thiên vị: Quyết định lựa chọn chiến lược cần dựa trên phân tích và logic, không nên bị ảnh hưởng bởi sở thích cá nhân hay phe phái.
Các chiến thuật hỗ trợ chiến lược gia
1. Chọn Phương Pháp Thúc Đẩy Sự Cam Kết của Nhân Viên: Một chiến lược hay sẽ chẳng đi đến đâu nếu nhân viên không mặn mà thực hiện. Hãy chọn phương pháp khuyến khích sự tham gia và nhiệt huyết của nhân viên để họ gắn bó với mục tiêu chung.
2. Đạt Được Kết Quả Thỏa Mãn với Chiến Lược Phổ Biến: Đôi khi, không cần chiến lược quá phức tạp. Chọn một chiến lược đơn giản, được nhiều người ủng hộ và thực hiện hiệu quả sẽ giúp bạn đạt được kết quả mong đợi.
3. Chuyển Hướng từ Vấn Đề Cụ Thể sang Vấn Đề Tổng Thể: Đừng chỉ tập trung vào giải quyết từng vấn đề nhỏ. Chiến lược thông minh là chiến lược nhìn nhận vấn đề từ góc độ rộng hơn, tìm ra giải pháp tổng thể để giải quyết nhiều vấn đề cùng lúc.
4. Tập Trung vào Các Vấn Đề và Mối Quan Tâm Dài Hạn: Chiến lược tốt là chiến lược hướng đến tương lai. Đừng chỉ giải quyết những vấn đề trước mắt, mà hãy tập trung vào các mục tiêu và thách thức dài hạn để đảm bảo sự phát triển bền vững.
5. Thường Xuyên Thảo Luận Quyết Định với Quản Lý Trung Cấp: Những người quản lý cấp trung là cầu nối quan trọng giữa cấp lãnh đạo và nhân viên. Thường xuyên tham vấn ý kiến của họ sẽ giúp bạn đưa ra những quyết định chiến lược sáng suốt và dễ dàng triển khai thực hiện.
Tham khảo:
Nghĩa vụ và trách nhiệm của BOD
Hội đồng Quản trị (BOD) đóng vai trò then chốt trong việc điều hành và phát triển công ty. Dưới đây là một số trách nhiệm và quyền hạn chính của Hội đồng:
- Kiểm soát và Giám sát Ban Giám Đốc
- Tuân Thủ Pháp Luật
- Xem Xét Lợi Ích của Các Bên Liên Quan
- Bảo Vệ Quyền Lợi của Cổ Đông
SlimCRM - công cụ lập kế hoạch và thực thi chiến lược hiệu quả
SlimCRM là phần mềm quản trị quan hệ khách hàng (CRM) được thiết kế đặc biệt để giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa lập kế hoạch và thực thi chiến lược hiệu quả. SlimCRM cung cấp một bộ công cụ toàn diện giúp bạn:
1. Xác định mục tiêu chiến lược: SlimCRM giúp bạn xác định mục tiêu chiến lược rõ ràng và cụ thể cho doanh nghiệp thông quaviệc phân tích hệ dữ liệu về tài chính, marketing, khách hàng..được lưu trữ tập trung
2. Lập kế hoạch chiến lược: SlimCRM cung cấp các công cụ giúp bạn lập kế hoạch chi tiết cho từng mục tiêu chiến lược.
3. Thực thi chiến lược: SlimCRM hỗ trợ bạn theo dõi tiến độ thực hiện chiến lược và đảm bảo các mục tiêu được hoàn thành đúng thời hạn.
4. Đánh giá hiệu quả chiến lược: SlimCRM cung cấp các báo cáo chi tiết giúp bạn đánh giá hiệu quả của chiến lược và đưa ra các điều chỉnh phù hợp.
Đăng ký dùng thử miễn phí để trải nghiệm toàn bộ tính năng của SlimCRM!
Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về ma trận QSPM cũng như ứng dụng của chúng trong phân tích và lựa chọn chiến lược. Đừng quên theo dõi SlimCRM để cập nhật những thông tin mới nhất về quản trị nhé!
Tham khảo:
- David, F. R. (1986). The strategic planning matrix—a quantitative approach. Long Range Planning, 19(5), 102-107.
- 2017, November 9). YouTube: Home. Retrieved March 18, 2024, from https://bcbntg.tumblr.com/post/651236173026590720/group1
