"Muốn đi nhanh, hãy đi một mình. Muốn đi xa, hãy đi cùng nhau". Chiến lược hội nhập ngang (Horizontal Integration Strategy) chính là hiện thân của triết lý này, là bước tiến mới giúp doanh nghiệp bứt phá trong thời đại cạnh tranh khốc liệt.
Cùng tìm hiểu sâu hơn về chiến lược này qua bài viết sau bạn nhé!
Hội nhập theo chiều ngang (Hội nhập ngang) là gì?
Chiến lược hội nhập theo chiều ngang (Horizontal Integration Strategy) là việc mua lại hoặc sáp nhập (M&A) một công ty khác cùng hoạt động trong một lĩnh vực, cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự với công ty của bạn. Hãy tưởng tượng hai công ty cùng bán điện thoại di động, thì việc một công ty mua lại công ty kia chính là hội nhập ngang.
Khác với: Hội nhập theo chiều dọc (Vertical Integration): Đây là chiến lược kinh doanh một công ty mở rộng sang các khâu khác trong chuỗi cung ứng, ví dụ như tự sản xuất nguyên liệu thay vì mua từ bên ngoài. Chiến lược hội nhập theo chiều dọc bao gồm: chiến lược hội nhập về phía trước và chiến lược hội nhập về phía sau.
Tại sao các công ty thực hiện hội nhập ngang?
Chiến lược hội nhập ngang mang đến nhiều lợi ích như:
- Giảm giá thành sản xuất (Economies of Scale): Bằng cách hợp nhất, hai công ty có thể tiết kiệm chi phí sản xuất, nghiên cứu, quảng cáo,... Nhờ đó, giá thành sản phẩm có thể giảm xuống.
- Tăng sức mạnh cạnh tranh (Market Power): Khi hai công ty “bắt tay” nhau, họ sẽ có tiếng nói lớn hơn trên thị trường. Ví dụ, có thể thương lượng giá tốt hơn với nhà cung cấp hoặc tăng sức ảnh hưởng đến các nhà phân phối.
- Cải thiện sự khác biệt sản phẩm (Product Differentiation): Bằng cách kết hợp nguồn lực, hai công ty có thể cho ra đời sản phẩm mới, cải tiến sản phẩm cũ hoặc đầu tư mạnh hơn vào marketing để tạo sự khác biệt so với đối thủ.
- Mở rộng thị trường (Expand Market): Hội nhập ngang giúp công ty tiếp cận được lượng khách hàng mới của công ty kia, từ đó mở rộng thị trường và tăng doanh thu.
Tuy nhiên, có một vài điều cần lưu ý:
- Giảm cạnh tranh có thể thiệt hại cho người tiêu dùng: Nếu quá ít công ty cùng cung cấp sản phẩm, giá cả có thể bị đẩy lên cao, người tiêu dùng có ít lựa chọn hơn.
- Các cơ quan quản lý sẽ theo dõi chặt chẽ: Để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, các cơ quan chức năng sẽ kiểm tra kỹ lưỡng các thương vụ “bắt tay” giữa các công ty lớn để tránh vi phạm luật cạnh tranh.
- Động cơ chính đôi khi là giảm cạnh tranh: Thực tế, một số công ty chọn chiến lược hội nhập ngang chủ yếu để loại bỏ đối thủ cạnh tranh, thay vì mang lại lợi ích cho người tiêu dùng.
Các loại chiến lược hội nhập ngang
Có 3 cách thức chính để thực hiện chiến lược hội nhập ngang: Sáp nhập (merger), Thâu tóm (acquisition) và Mở rộng nội bộ (internal expansion).
1. Sáp nhập (Merger)
Tưởng tượng như hai công ty cùng lĩnh vực "bắt tay nhau" thành một công ty hoàn toàn mới. Đặc điểm là sản phẩm của cả hai công ty thường na ná nhau và cạnh tranh trực tiếp trên thị trường. Thường thì một trong hai thương hiệu sẽ được giữ lại, còn nhân sự và hoạt động kinh doanh thì được kết hợp từ cả hai công ty cũ.
Mục đích của sáp nhập là tạo ra một thế lực lớn hơn trong cùng thị trường. Sáp nhập chủ yếu xảy ra giữa các công ty tương đồng, nên việc hợp nhất hoạt động sẽ dễ dàng hơn.
2. Thâu tóm (Acquisition)
Giống như sáp nhập, nhưng thay vì "bắt tay nhau" thì một công ty sẽ "nuốt chửng" hoạt động của công ty kia. Mặc dù về lý thuyết là hợp nhất, nhưng thực tế chỉ có một công ty điều hành.
Nhân viên, lãnh đạo và hoạt động của công ty mua lại thường được giữ nguyên, còn tài sản của công ty bị thâu tóm sẽ được sử dụng theo chiến lược của công ty mua. Thâu tóm thường nhằm mục đích giành lấy thứ gì đó cụ thể của công ty khác. Ví dụ, Microsoft muốn tăng cường vị thế trong lĩnh vực game nên đã thâu tóm Activision Blizzard vào năm 2022. Thâu tóm thường là chiến lược có chủ đích, nhắm vào lĩnh vực cụ thể để đạt được mục tiêu rõ ràng.
3. Mở rộng nội bộ (Internal Expansion)
Công ty có thể thực hiện hội nhập ngang bằng cách phân bổ nguồn lực nội bộ một cách chiến lược. Thay vì mua lại hay sáp nhập, công ty chủ động thay đổi chiến lược và tập trung nguồn lực vào hướng đi mới.
Ví dụ, một nhà hàng có thể mở rộng sang dịch vụ đặt tiệc, hoặc một công ty nước giải khát có thể thêm sản xuất thực phẩm. Trong trường hợp này, công ty vẫn duy trì hoạt động chính, nhưng thay vì mua lại bên ngoài, họ sẽ đào tạo nhân viên, mua thiết bị, đầu tư và tự phát triển thêm nhánh kinh doanh mới.
Ưu điểm và hạn chế của chiến lược hội nhập theo chiều ngang
Ưu điểm
Các công ty chọn cách hội nhập ngang để tận dụng những hiệu ứng tích cực (synergies). Hiệu ứng này có thể giúp tiết kiệm chi phí hoặc gia tăng hiệu quả trong các khâu:
- Tiếp thị: Bằng cách hợp nhất các đội ngũ marketing, hai công ty có thể tiết kiệm chi phí quảng cáo, xây dựng thương hiệu,...
- Nghiên cứu và phát triển (R&D): Khi hợp nhất, các phòng nghiên cứu của hai công ty có thể kết hợp chuyên môn, chia sẻ tài nguyên để đẩy nhanh quá trình sáng tạo sản phẩm mới.
- Sản xuất: Hai công ty có thể tận dụng tối đa dây chuyền sản xuất, giảm chi phí sản xuất cho mỗi sản phẩm.
- Phân phối: Hệ thống phân phối của hai công ty có thể được hợp nhất, tiết kiệm chi phí vận chuyển, kho bãi,...
Ví dụ: Vào năm 2005, Procter & Gamble mua lại Gillette là một thương vụ sáp nhập ngang điển hình giúp tận dụng hiệu ứng tích cực. Cả hai công ty đều sản xuất hàng trăm mặt hàng vệ sinh cá nhân, từ dao cạo râu đến kem đánh răng. Nhờ việc sáp nhập, chi phí tiếp thị và phát triển sản phẩm trên mỗi mặt hàng đã giảm đáng kể.
Ngoài ra, chiến lược hội nhập ngang còn mang lại lợi ích:
- Kết hợp sản phẩm hoặc thị trường: Hai công ty có thể kết hợp các sản phẩm để tạo ra bộ sản phẩm, dịch vụ mới, mở ra nhiều cơ hội bán chéo (cross-selling) và gia tăng thị phần.
- Mở rộng thị trường: Ví dụ, một cửa hàng bán quần áo có thể mở rộng sang phụ kiện, hoặc sáp nhập với một cửa hàng tương tự ở nước khác để tiết kiệm chi phí xây dựng hệ thống phân phối mới.
Hạn chế
Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng hội nhập theo chiều ngang cũng tiềm ẩn một số rủi ro:
1. Không đạt được hiệu quả như mong đợi: Không phải mọi thương vụ sáp nhập, mua bán ngang ngành đều thành công. Thực tế, đôi khi việc kết hợp hai công ty lại gây ra những khó khăn, làm giảm giá trị tổng thể của doanh nghiệp.
Điều này có thể xảy ra khi công ty mới quá cồng kềnh, khó quản lý hoặc hai công ty cũ có văn hóa doanh nghiệp và phong cách lãnh đạo quá khác biệt, dẫn đến mâu thuẫn nội bộ.
2. Thách thức từ quản lý: Việc quản lý một công ty lớn, ra đời từ hai công ty cũ đòi hỏi năng lực và sự linh hoạt cao. Nếu không quản lý tốt, công ty mới có thể trở nên cứng nhắc, khó thích nghi với thị trường.
3. Rủi ro pháp lý: Các thương vụ sáp nhập ngang ngành, đặc biệt là những thương vụ khiến một vài công ty nắm phần lớn thị trường (oligopoly) hoặc một công ty nắm độc quyền thị trường (monopoly) sẽ bị các cơ quan quản lý nhà nước để ý.
Sự khác biệt giữa chiến lược hội nhập ngang và chiến lược hội nhập theo chiều dọc
Cả hai chiến lược này đều giúp công ty mở rộng hoạt động kinh doanh, nhưng mục tiêu lại khác nhau.
Chiến lược hội nhập ngang
- Giúp công ty giữ nguyên vị trí trong chuỗi cung ứng hiện tại.
- Mục đích chính là cải thiện sản phẩm đang có hoặc chiếm lĩnh thị phần lớn hơn.
- Thường xảy ra giữa các công ty cùng lĩnh vực. Ví dụ, hai hãng sản xuất điện thoại có thể hợp nhất để gia tăng thị phần.
Chiến lược hội nhập theo chiều dọc
- Giúp công ty mở rộng sang các khâu khác trong chuỗi cung ứng.
- Mục tiêu là kiểm soát tốt hơn những khâu mà công ty chưa tham gia.
- Thường xảy ra giữa các công ty khác nhau nhưng cùng liên quan đến một sản phẩm. Ví dụ, một hãng sản xuất quần áo có thể mua lại nhà máy dệt vải để kiểm soát chất lượng và giá cả nguyên liệu.
Tóm lại:
- Hội nhập theo chiều dọc: Kiểm soát nhiều khâu hơn trong chuỗi cung ứng, giảm phụ thuộc vào nhà cung cấp.
- Hội nhập theo chiều ngang: Trở thành "người khổng lồ" trong cùng lĩnh vực, loại bỏ đối thủ cạnh tranh và tiết kiệm chi phí.
Ví dụ về chiến lược hội nhập theo chiều ngang
Một số phi vụ M&A nổi tiếng trên thế giới
- "Gã khổng lồ" ô tô: Năm 2012, Volkswagen mua lại Porsche (cùng ngành sản xuất ô tô). Đây là ví dụ điển hình của hai hãng xe "bắt tay nhau" để cạnh tranh tốt hơn.
- Mạng xã hội "bắt tay nhau": Năm 2012, Facebook (nay là Meta) mua lại Instagram. Cả hai đều là "ông lớn" mạng xã hội, nên đây là chiến lược gia tăng sức mạnh trong cùng lĩnh vực.
- "Đế chế giải trí": Năm 2006, Disney mua lại Pixar (hãng phim hoạt hình). Đây là ví dụ về hai "ông lớn" giải trí "bắt tay nhau" để mở rộng mảng hoạt hình.
Tại Việt Nam:
- Tháng 12/2020, thị trường M&A Việt Nam rúng động với tin Masan Group sáp nhập hệ thống bán lẻ VinCommerce (hiện nay là WinCommerce) từ VinGroup và chính thức sở hữu chuỗi VinMart, VinMart+ (hiện nay là WinMart, WinMart+). Masan đã mua lại 83,74% vốn của VinCommerce, tạo ra một tập đoàn bán lẻ khổng lồ với hơn 3.000 cửa hàng trên toàn quốc.
- Năm 2023, Ngân hàng Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) của Nhật Bản chi 1,45 tỷ USD mua lại cổ phần thiểu số đáng kể (15%) tại Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) khi trước đó đã mua FE Credit- một công ty tài chính tiêu dùng, cũng từ ngân hàng này vào năm 2021.
- Central Retail mua lại Big C Việt Nam: Tập đoàn bán lẻ Thái Lan này đã chi hơn 1 tỷ USD để sở hữu chuỗi siêu thị Big C Việt Nam….
Guideline: Khi nào thì thực hiện chiến lược hội nhập theo chiều ngang?
Theo lý thuyết quản trị chiến lược của Fred.R David, nên thực hiện chiến lược hội nhập ngang trong các trường hợp sau:
1. Khi một tổ chức có thể đạt được các đặc điểm độc quyền trong một khu vực hoặc vùng nhất định mà không bị chính phủ liên bang thách thức
Điều này cho thấy có cơ hội gia tăng thị phần đáng kể và tận dụng sức mạnh độc quyền để chi phối thị trường. Tuy nhiên, cần lưu ý đến các quy định về cạnh tranh của chính phủ để tránh vi phạm luật chống độc quyền.
2. Khi một tổ chức cạnh tranh trong một ngành công nghiệp đang phát triển
Ngành công nghiệp đang phát triển thường có tiềm năng tăng trưởng cao. Hội nhập ngang có thể giúp doanh nghiệp gia tăng thị phần nhanh hơn và tận dụng lợi thế của quy mô để giảm chi phí.
3. Khi việc gia tăng quy mô kinh tế mang lại lợi thế cạnh tranh đáng kể
Chiến lược hội nhập ngang có thể giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí thông qua việc mua hàng với số lượng lớn hơn, cải thiện quy trình sản xuất và tận dụng tốt hơn các nguồn lực. Điều này sẽ dẫn đến lợi thế cạnh tranh về giá thành so với các đối thủ cạnh tranh.
4. Khi một tổ chức có cả vốn và nhân tài cần thiết
Hội nhập ngang đòi hỏi nguồn lực tài chính dồi dào để mua lại hoặc sáp nhập các công ty khác. Ngoài ra, cần có đội ngũ nhân sự tài năng để quản lý và tích hợp các hoạt động kinh doanh sau khi sáp nhập.
5. Khi các đối thủ đang gặp khó khăn do thiếu chuyên môn quản lý.
Đây là cơ hội để thâu tóm các đối thủ đang gặp khó khăn và tận dụng các tài sản, nguồn lực của họ để củng cố vị thế của mình. Tuy nhiên, cần đánh giá kỹ lý do khiến đối thủ thất bại để tránh lặp lại những sai lầm tương tự.
Tóm lại, tương lai của kinh doanh là sự hợp tác và liên kết. Hội nhập ngang sẽ là cánh cửa mở ra những cơ hội mới, giúp doanh nghiệp bứt phá trong thị trường cạnh tranh khốc liệt. Những "gã khổng lồ" được tạo ra từ sự kết hợp này sẽ dẫn dắt thị trường, định hướng xu hướng và tạo ra giá trị bền vững cho doanh nghiệp, khách hàng và cả nền kinh tế.
Hy vọng bài viết giúp bạn hiểu rõ hơn về chiến lược hội nhập ngang. Đừng quên theo dõi SlimCRM để cập nhật những kiến thức quản trị & chiến lược hay nhất nhé!
